Nieuws

Door Frits Feuler – Vandaag, 44 jaar geleden. Weet u nog waar u die dag was? Die dag blijft in mijn herinnering: carnaval in het zuiden, weekeinde van het WK bij de mannen in Kopenhagen. Toen nog met 16 ploegen. De Pool Jerzy Klempel en de Hongaar Péter Kovacs waren de topscorers met ieder 47 treffers. Tot een finaleplek reikte dit niet, die was voorbehouden aan West-Duitsland en de Sovjet Unie.

Veel handbal was er niet via televisie, laat staan social media te volgen. Alles over het toernooi moest door de nieuwsgierige lezer gehaald worden uit kranten – voor zover die al verslag deden – of uit het toen al bekende weekblad Handball Woche. Op een of andere manier trok dit WK mijn aandacht: onvoorspelbaar, ook mooi om eens van dichtbij mee te maken. Die zondag, de vijfde februari 1978 blijft me bij als een van de vele mooie handbalherinneringen. Met stip staat sinds een paar weken de winst van de Nederlandse manneploeg op gastland Hongarije p het EK op één!

In Kopenhagen ook Guus Cantelberg, toen trainer van Sittardia en ook niet te beroerd om een vrij handbalweekeinde op te offeren voor…..handbal. Vrijdag meteen na schooltijd richting Denemarken. Een autorit van 850 kilometer voor de boeg, over de Duitse Autobahnen, veerboot Puttgarden naar Rødby, dan het laatste stukje naar de Deense hoofdstad waar rond middernacht nog naar het hotel gezocht moest worden. De politie is dan je vriend, die bood uitkomst: twee vriendelijke agenten reden voorop, tien minuten later, midden in het centrum lag het hotel. Drie overnachtingen ruim vooraf geboekt, telefonisch, in het Engels en Duits. Per brief kreeg ik een week later de bevestiging gestuurd.

Finaleweekeinde

Zaterdagmorgen met de auto naar de Brondby Hallen, even buiten Kopenhagen. 7000 fans, een enorm aantal in die tijd. Tickets waren ruim vooraf besteld en kon je ophalen aan de kassa. Eerder die zondag het duel om het brons, tussen DDR en Denemarken: 19-15. Op zaterdag twee duels: om plaats 5 (Joegoslavië tegen Polen 21-19) en om plek 7 het duel tussen Roemenië en Zweden (25-17). 

De finale waarvan je vooraf hoopte dat nu eens niet de Russen met de beker ervandoor zouden gaan. Een finale dan tussen David en Goliat, zo schreven de vele media rond dit WK. Grote Russische beren, tegen de welhaast onbekende ploeg uit het westen. West-Duitsland tegen het machtige Sovjet Unie, west tegen oost. Een beladen duel. Ruim 2000 fans hadden in dat weekeinde de oversteek gemaakt, na de gewonnen finale werd er op het veld feest gevierd met hun handbaltoppers. Outsider West-Duitsland had het favoriete land uit het Oostblok met 20-19 in een bloedstollend duel aan de kant gezet. De eerste titel na 1938, nu in 1978. De derde volgde in 2007 in eigen land. Dit WK was ook belangrijk voor de kwalifactie voor de Olympische Spelen 1980 in Moskou: de eerste zeven ploegen waren zeker van deelname. Maar het conflict tussen oost en west escaleerde in 1980, er volgde een behoorlijk boycot. Veel sporters en landen lieten de Spelen links liggen.

De Westduitse ploeg was gemiddeld 23.6 jaar oud, de jongste ploeg bij dit WK en kende een normale voorbereiding onder leiding van de legendarische coach Vlado Stenzel. Kort voor het toernooi won Stenzel twee oefenpotjes van Spanje. Niks schokkends. IJsland bracht de ploeg een maand lang bij elkaar. In Rusland vond dat jaar geen competitie plaats, alles stond in het teken van de voorbereiding op dit WK.

In de voorronde won West-Duitsland van de wereldkampioen van 1967, Tsjechoslowakije en speelde tweemaal gelijk tegen Oost-Duitsland (DDR) en Roemenië. Tegen die laatste ploeg miste West-Duitsland liefst drie strafworpen! Louter tophandballers uit die tijd waar de nog onervaren oosterburen het tegen moesten opnemen. Maar de finale was bereikt.

Finale

Vanaf het eerste fluitsignaal werd duidelijk dat Duitsland baat had bij een stevige en goed functioneren defensie, iets wat coach Cantelberg naast mij op de tribune tot tevredenheid stemde. “Ik denk dat de Duitsers dit partijtje gaan winnen,” hoor ik hem na ongeveer tien minuten zeggen. “En let maar op die keeper!” Bedoeld was Manfred Hofmann die in het verdere verloop driemaal een strafworp uit zijn doel wist te ranselen. Na de 1-0, 1-3 en 5-7 leek het er niet echt op dat de titel naar de underdog zou gaan. Maar ook deze keer zou Guus Cantelberg gelijk krijgen. Halfweg hingen de bordjes gelijk: 11-11. Op zoek naar twee koffie en twee broodjes dan maar, de pauze duurde precies vijftien minuten. Grote man in de aanval was Joachim Deckarm, met zes treffers. Hij, die nog geen jaar later met zijn club Gummersbach in Tatabanya ernstig hersenletsel opliep in een Europees duel en tot heden aan de rolstoel gekluisterd is. Naast Deckarm kwamen ook Horst Spengler, Arno Ehret – de latere bondscoach – en Kurt Klüspies op de lijst van doelpuntenmakers. Maar de grootse verrassing moest nog komen. Niemand die dit vooraf had zien aankomen maar 44 jaar later nog duidelijk op het netvlies staat.

In totaal 193 seconden werd de tot dan vrij onbekende linker flankspeler Dieter ‘Jimmy’ Waltke door Stenzel de wei in gestuurd. Schitterende haardracht, niet te missen. Hij had tot dan nog geen seconden gespeeld. De speler van GW Dankersen had al aan een voortijdig vertrek gedacht. Nu voor het eerst op het wedstrijdblad.Tot die gedenkwaardige 39e minuut.

Stenzel was duidelijk niet tevreden met de verdedigende activiteiten van Arno Ehret. Hij wilde hem kort naar de kant halen en op hem in praten, bij een stand van 13-12. Het duel stond op kiepen. Waltke nam de eerste bal aan de buitenkant, doelpunt! Duitsland ging verder, veroverde de bal en Heiner Brand speelde Waltke ‘Haargenau’ aan op de tegenaanval: Tor Nummer 2! Nieuwe stand 15-12. Het zelfvertrouwen van Waltke groeide zichtbaar, kwam in de volgende aanval vanuit de linker hoek over de stippellijn ingelopen, kreeg de bal en plantte met een schitterende sprongworp de bal achter de verraste Russische doelman: 16-12.  

Duitsland, wereldkampioen 1978, foto Klühspies

Inmiddels was Stenzel klaar met zijn ‘preek’, had, zo meenden jaren later nog velen, nauwelijks iets gezien van de kunsten van Waltke en stuurde Ehret weer doodleuk terug. Jimmy werd op dat moment niet eens bedankt voor bewezen diensten, dat kwam later pas. De 2000 Duitse fans en de miljoenen luisteraars aan de radio stonden onder hoogspanning in de laatste 17 minuten. Ook de neutrale toeschouwers kozen, niet geheel onterecht, voor de West-Duitse verrassingsploeg.

“Of Jimmy ook nog een vierde doelpunten had kunnen maken? Dat staat in de sterren geschreven!” aldus Stenzel zonder een spier te vertrekken. De voormalig Joegoslaaf was in zijn nopjes. Tot 20-16 lag de underdog ruim in gewonnen positie, de eindsprint van de Oost-Europese giganten kwam, maar te laat zo zou blijken: 20-19.

De verre reis naar Kopenhagen was in elk geval de moeite waard geweest. Vier topduels, een mooie wereldkampioen en een aangenaam verblijf. Op maandagmiddag terug in het zuiden waar ik die avond in Valkenburg nog een paar uurtjes in het carnavalsgeweld terecht kwam.

Een keer per jaar komt de ploeg van 1978 nog zoveel als mogelijk bij elkaar. Tradities zijn Duitsers niet vreemd.

Team West-Duitsland:  

Manfred Hofmann (TV Großwallstadt), Rudi Rauer (TuS Wellinghofen), Rainer Niemeyer (GW Dankersen); Richard Boczkowski (TuS Nettelstedt), Heiner Brand (VfL Gummersbach), Joachim Deckarm (VfL Gummersbach), Erhard Wunderlich (VfL Gummersbach), Claus Fey (VfL Gummersbach), Arno Ehret (TuS Hofweier), Arnulf Meffle (TuS Hofweier), Manfred Freisler (TV Großwallstadt), Kurt Klühspies (TV Großwallstadt), Claus Hormel (SG Dietzenbach), Gerd Rosendahl (OSC Rheinhausen), Horst Spengler (TV Hüttenberg), Dieter Waltke (GW Dankersen)
Trainer: Vlado Stenzel, Rudolf Spengler

Finale: West-Duitsland – Sovjet Unie

West-Duitsland:
Hofmann, Niemeyer; Deckarm (6/1), Spengler (4), Waltke (3), Ehret (3), Klühspies (2/1), Brand (1), Wunderlich (1), Meffle, Freisler

Sovjet Unie:
Istschenko, Tomin; Gassi (5/5), Tschernytschew (4), Iljin (4), Shuk (3/3), Maximow (2), Kidjajew (1), Krawzow, Anpilogow, Rezanow, Kushnirjuk

cover Een keer per jaar komen de meeste spelers van de succesvolle ploeg uit 1978 nog bij elkaar

foto archief HSP