Nieuws

Door Frits Feuler - Gisteren zou hij zijn 81e verjaardag gevierd hebben, het kwam er niet van. Verleden week vrijdag overleed de Limburgse handbalscheidsrechter Jo Nüsser uit Sittard op 80-jarige leeftijd. Vandaag werd in besloten kring afscheid genomen.  

De familienaam Nüsser heeft een bekende klank in de vaderlandse en buitenlandse handbalwereld. Jo Nüsser, vader van oud-international Harold, echtgenoot van oud-DVO-speelster Rosemarie Pörteners en opa van zijn handballende kleinkinderen Larissa en Chiara. Als internationaal scheidsrechter was Nüsser, samen met diverse partners, actief op Europese-, WK- en Olympische eindtoernooien. 58 jaar hanteerde hij de fluit, de laatste jaren nog als solo-scheidsrechter op de Limburgse handbalvelden. Op 14 mei 2022 blies hij zijn laatste deuntje: het kampioensduel tussen de damesploegen van LimMid en Noav in de hoofdklasse maakte definitief een einde aan een imposante loopbaan waarin hij bijna 1400 duels heeft gefloten. Fysiek ongemak zette hij die laatste jaren op de tweede plaats. Heel wat anders dan de periode voor de eeuwwisseling waarin hij naar alle uithoeken van de wereld werd gezonden om topduels tot een goed einde te brengen.

                             

Ergens in de jaren zestig werd ook Nüsser gegrepen door het handbalspelletje. Hij, linkspoot, kon aardig met een bal overweg maar lag meermaals overhoop met de in zijn ogen oneerlijke arbitrage. Na fel aandringen besloot hij zelf de fluit te gaan hanteren. Op 29 november 1963 behaalde hij het scheidsrechterdiploma.  

  

58 seizoenen zouden volgen, nationaal en internationaal. Fluiten voor begin- en eindsignaal, voor vrije worpen, voor cirkelfout, voor ‘corner’, voor tijdstraf. Op 25 november 1974 werd hij internationaal scheidsrechter (IHF-badge) waarvoor hij een kwart eeuw later – op 28 december 1998, drie jaar na het einde van zijn internationale carrière – een onderscheiding van de International Handball Federation (IHF) ontving. 22 jaar actief op de internationale velden. Voor velen een droom. Stap voor stap zette hij koers naar de wereldtop. Dat ging niet allemaal zonder slag of stoot. Veel jaloerse blikken, veel irritaties, veel afgunst. Nüsser liet zich niet uit het veld slaan. In zijn eigen archief hield hij alles van begin tot het einde bij.

                  

TOPARBITERS

In die tijd kende het Nederlandse handbal nog heel wat internationaal gewaardeerde arbiters die tot ver over de landsgrenzen wedstrijden op hoog niveau floten. Het lijkt inmiddels eeuwen geleden dat ons land nog zoveel scheidsrechters in het internationale tophandbal leverde. Illustere namen van weleer: naast Jo Nüsser waren onder meer Peter Haak, Han Dokters, Peter Brussel, Wim Struik, Ferry van der Helm, Anton van Dongen, Monique Alsemgeest, Henny Karsenbarg, Belinda van de Leijgraaf, Karel Bakker, Sjaak van Loon z.g., Rini Zandvliet, Wim Wang, Jan Hijmans z.g., Carla van Dijk, Yvonne Wijtenburg, Kees Wiebrands z.g., Han van Delft z.g., Hennie Koppe, Loek Kielhorn z.g., Gerard Houtbraken z.g., Tjeu Helwegen, Jan Daems z.g. en Gerrit van den Ham actief. Gelouterde fluitisten die het op internationaal niveau behoorlijk ver hebben geschopt. Dat gaf bijvoorbeeld in oktober 1983 wat reuring, omdat enkelen het niet eens waren met het gevoerde beleid binnen het NHV richting de Spelen van 1984. 

           

            Jo Nüsser (links) en Wim Struik worden voorgesteld aan het publiek, foto privé

In het maandblad HANDBAL (44e jaargang nummer 3) lezen we op pagina 11 en 12: “Het koppel Jo Nüsser/Henny Koppe heeft op basis van enkele oefenwedstrijden een ticket naar de Spelen van Los Angeles gekregen. Zonder beiden persoonlijk aan te vallen lijkt ons dat een belachelijke zaak,” tekent de redactie in het verhaal op. De versie van Nüsser mocht er ook zijn: Houtbraken en Nüsser waren eerder al voorbestemd om naar de Spelen in Los Angeles te gaan. “Maar plots werd Hennie Koppe dus ‘gekoppeld’ aan de Limburgse arbiter. In de wandelgangen heette het toen dat “Houtbraken moeilijk vrij kon krijgen voor een langere periode bij zijn werkgever.” De waarheid moest elders worden gezocht. Paniek in handballand. En dat alles met het WK 1983 in eigen land als voorbereiding.

Ook over de grens, in voornamelijk Waals België, moest Nüsser meer dan eens met zijn eerste fluit-partner Jacques Delbressine opdraven om Waalse en Vlaamse handbalploegen ‘op een normale manier handbal te kunnen laten spelen.’ In de buitenlucht, in Seraing, dreigde het mis te gaan toen Mechelen op voorsprong kwam. “Hier heeft nog nooit een Vlaamse club gewonnen,” beet de Waalse voorzitter het tweetal tijdens de rust toe. Nüsser en Delbressine bleven plichtsgetrouw maar moesten na afloop constateren dat hun auto op vier lege banden stond! Streng en rechtvaardig, zo oogde Nüsser op het veld. Spelen en laten spelen. In zijn gehele loopbaan trok hij vier keer de rode kaart. Er zijn scheidsrechters heden ten dage die dat aantal met enige trots in één wedstrijd kunnen overleggen. Op zijn netvlies staat nog het meest indrukwekkende duel dat hij ooit mocht leiden: twee Spaanse ploegen in de Europa Cup, TEKA Santander tegen Barcelona met een Cruijffiaanse eindstand: 14-14.

Echtgenote Rosemarie heeft al die jaren met een toparbiter van dichtbij mee beleefd. Zij speelde tijdens die eerste periode zelf ook in de eredivisie, bij DVO Sittard. Was dus ook veel onderweg. “Nadat ze stopte met actief handbal, wende ze snel aan mijn afwezigheid,” glimlacht hij. “Een keer is ze mee geweest, met het vliegtuig, naar een wedstrijd in het buitenland. Toen we weer thuis waren merkte ze droogjes op: ‘Is dat altijd zo gezellig?’ Zo had ik het nog nooit bekeken.”

DE LAATSTE

14 mei 2022, 1392 competitie- en 222 internationale duels verder kwam er een einde aan een markante loopbaan als arbiter. Nüsser heeft zich door alle tralala rondom zijn keuze voor koppelfluiten nooit laten beïnvloeden. Met vijf collega’s ging hij op pad. Ze waren graag geziene gasten in binnen- en buitenland.,Met Jacques Delbressine uit Echt vormde hij tussen 1970 en 1973 een koppel. Karel Bakker (1974-1980), Gerard Houtbraken (1980-1985), Henny Koppe (1983-1985) en Wim Struik (1985-1995) waren zijn fluitmaatjes.

Zelfs een poging tot ‘omkoping’ door de dubieuze Franse voorzitter van Marseille van de voetbal- en handbaltak, Bernard Tapie, bij een EC-duel in Parijs, werd door Nüsser en Struik als een aparte ervaring beschouwd. "Bij aankomst op het vliegveld vroeg Tapie aan Struik of ik mij kon omkleden in de auto. Struik gaf hem te verstaan dat we eerst naar het hotel wilden. Dit viel niet in goede aarde, Tapie tegenspreken mocht niet. In het hotel was ook de beoordelaar uit Zwitserland. Tapie maakte ons en de beoordelaar duidelijk: morgenvroeg om 10:00 uur bij de receptie van het hotel. Wij kregen een maatkostuum aangemeten, de beoordelaar een golfkostuum. Daarna gingen we naar Crazy Horse, iedereen kreeg een fles champagne. De volgende morgen om 10:00 uur waren wij bij de receptie maar de beoordelaar was spoorloos. Later, in de hal, kwam hij alsnog: hij was nog op stap geweest met twee Zwitserse bankdirecteuren. Dus hij geen golfpak!"

In de nadagen van zijn imposante carrière floot Nüsser de laatste jaren nog in de Limburgse hoofdklasse. Gedegen, als een soort veldheer. Baas boven baas. Van op afstand hield hij alles en iedereen in de gaten. “Bij hem hoefde je niks te flikken, want hij fluit met z’n ogen,” was meermaals bij spelers en speelsters na afloop te horen. Natuurlijk miste hij wel eens een cirkeldoelpunt of ging de ‘touch’ van de keeper aan zijn waarneming voorbij tussen al dat jonger volk. Niemand zei of durfde iets te zeggen. Blikken konden immers doden! Na zijn actieve carrière als scheidsrechter kwam Nüsser ook in tal van commissies terecht waar hij zijn ervaring kon delen. Hij was onder meer lid van de scheidsrechters commissie Limburg (A.S.C.), voorzitter van de bondsscheidsrechters van NHV (B.S.C.) en van de Werkgroep scheidsrechters in Limburg. Tot aan de opheffing van de Afdeling Limburg was hij lid van het afdelingsbestuur.

In december 2019, de dag waarop zijn kleindochter Larissa met Oranje wereldkampioen werd in Japan  in die spectaculaire finale tegen Spanje – 30-29, laatste seconden benutte pingel Loïs Abbingh – zat de hele familie voor de buis. Behalve Jo: hij leidde, op bescheiden niveau, rond dat tijdstip een wedstrijdje tussen NOAV 3 en Margraten 2…….

Jo, rust in vrede!

cover Karakteristiek gebaar: Jo Nüsser, in 2022 nog actief in de Limburgse hoofdklasse

foto archief HSP / Rob Creemers